Ankara Antika Antikacılar, Antika Haberleri
İlgili Yazılar
Osmanlı sarayının himayesinde bulunan birçok sanattan ipek tekstiller en güzel örneklerden bazılarını temsil etmektedir. 15. yüzyıldan itibaren ipekçiliğin (ipek üretimi) Türkiye’ye getirilmesiyle İstanbul ve imparatorluk sarayının çevresinde dokuma merkezleri ortaya çıkmıştır.
Pers ve Avrupa arasında yer alan Osmanlı başkenti İstanbul, Doğu ile Batı arasındaki ham ipek ticaretinde uzun zamandır önemli bir rol oynamıştır. Siyasi zorluklar Pers ipeklerinin ticaretini yavaşlatırken, Osmanlı atölyeleri günümüzde oldukça toplanabilirliğini koruyan daha iddialı ve sofistike parçalar üretmeye başladı.
Osmanlı ipeğinin farklı türleri nelerdir?
15. yüzyıldan itibaren çeşitli tekstil türleri üretildi. Metal iplikle (çatma) dokunmuş kadifelerin yanı sıra altın veya gümüş öğütülmüş ipekler (seraser veya kemha) da üretildi.
Birincisi, ipek kadife yığınından ve gümüş veya altın ipliğinden dokunmuş ‘boşluklu’ kadifeler, en etkileyici ve aranan parçalar arasındaydı. Kadife kazık, değerli metal ipliklerin açığa çıktığı, ipliğin metalik parlaklığı ile kadifenin zengin tonu arasında çok beğenilen kontrastı üreten, kazıksız alanlara karşı ‘boşaltılır’ veya zıttır.
Osmanlı tekstili neden kalitesiyle bu kadar ünlüdür?
Osmanlılar, en yetenekli sanatçı ve zanaatkarları (‘ehl-i hiref’ olarak bilinir) imparatorluk başkentine toplamaya, ince metal işçiliği ve hat, seramik ve ipek üretmekten sorumlu atölyeler kurmaya çalıştı. Osmanlılar, kalite standartlarını (ıhtisab) dikkatlice belirledi ve uyguladı.
Tekstiller, çözgü ipliklerinin sayısını ve örgü yoğunluğunu tanımlayan ve her bir parçanın fiyatını sabitleyen bu düzenlemelere sıkı sıkıya bağlı olarak dokunmuştur.
Osmanlı motiflerinin ilham kaynağı nedir?
Osmanlı tekstilini süsleyen güzel tasarımlar, malzemenin kalitesi gibi, osmanlı atölyeleri veya nakkaşhane aracılığıyla devlet tarafından kontrol ediliyordu. Bu ‘tasarım stüdyoları’, ipek dokumacıların tezgahlarına aktarılacak dekoratif desenlerin hazırlanmasından sorumlu olan nakkaşları ve hattatları barındırıyordu.
Bu desenler genellikle bir kafes tasarımında düzenlenmiş büyük, stilize çiçekler veya palmetlerle kullanılmıştır. Bazı çiçekler ve bitkiler tercih edildi: laleler, karanfiller, hurma ağaçları ve sümbüller bunların en başında geliyordu.
Bu motiflerle sınırlı olarak, osmanlı ressamları, bazen bir motifi diğerine yerleştirerek veya perspektif eklemek için kayan bir sınır uygulayarak, stilizasyona ve ölçek varyasyonuna dayanan sofistike desenler hazırladılar.
Kadife paneller ne için kullanıldı?
İpek ve metal iplikler değerli malzemelerdi ve bu tekstiller uygun şekilde zarif ve rafine edilmiş bağlamlarda kullanıldı. Bazıları imparatorluk saraylarında ve hatta savaş çadırlarında, duvar asma veya yastık kılıfı (yastık yüzü) olarak mobilya olarak kullanıldı.
Zengin Osmanlı evlerinde oturma odaları (selamlık) üzerine oturabilecekleri ya da yaslanabilecekleri alçak papatyalarla döşenmiş, kadife çatma yastıklarla süslenmiştir.
İnce ipekler de ‘şeref elbisesi’ (hil’at) olarak kullanılmak üzere kesilmiş, Osmanlı devlet adamları tarafından giyilmiş veya yabancı elçilere hediye olarak verilmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu’nun ötesindeki koleksiyonerler
Osmanlı kadifeleri, en azından Avrupa’da ve Rusya’da değil, Osmanlı İmparatorluğu’nun ötesindeki lüksle eş anlamlıydı. Pek çok güzel örnek, özellikle Rus manastırlarının koleksiyonlarında, dini kıyafetler biçiminde hayatta kalmaktadır.
Venedik, Osmanlı imparatorluğu’nun Avrupalı ticaret ortakları arasında en üst sıralarda yer aldı. İki deniz gücü arasındaki ilişki zaman zaman gergin olmasına rağmen, ticari olarak da verimli oldu. İtalyan tüccarlar, İstanbul yakınlarındaki Bursa ilinde üretilen ünlü ipekleri temin etmek için İstanbul’a akın etti.
